Dernek ya da vakıfların bağış almak dışında gelir etme amacıyla işletme kurmasına yani ticaret yapmasına iktisadi işletme faaliyeti adı verilir. Gelir elde edilen faaliyetin türüne ve sürekliliğine göre vakıf ve dernekler iktisadi işletme kurmak zorunda kalabilir. İktisadi işletme kuruluşu yapmak için öncelikle dernek tüzüğünde bu konuda ek bir madde yer alması gerekir. Tüzükte bu konuda bir madde var ise, yönetim kurulunca karar alınması iktisadi işletme kuruluş işlemlerine başlamak için yeterlidir.
Dernek tarafından elde edilen gelirler süreklilik arz ediyorsa, Kurumlar Vergisi Mükellefi olmak zorunludur. Örneğin; sürekli konser düzenlenip bilet satılması, gazete basılıp satılması, sosyal medya üzerinden reklam gelir elde edilmesi vb. gelir kalemleri tek seferlik ise iktisadi işletme kuruluşuna gerek yoktur. Ancak 3 ayda bir altı ayda bir dahi olsa bu durum ticari faaliyet yürütüldüğü anlamına gelmektedir. Dernek haksız rekabet ortamı olmaması adına Kurumlar Vergisi Mükellefi olup, tacir sıfatı kazanmalıdır.
Özellikle dernekler tarafında, dernek lokalinde satış yapılması ve bu satışlar nedeniyle vergi mükellefi olunmalı mı gibi sorular gelmektedir. Bu konuda büyük bir ikilem yaşanmış olsa da, açılan bir davada dernek lokalinde maliyeti çıkarmak için dahi olsa, satış yapılamayacağı yönünde karar alınmıştır. Eğer satış yapılacak ise, dernek tacir sıfatı kazanmak için iktisadi işletme kuruluşu yapmalı ve lokali iktisadi işletme olarak yönetmelidir.
ELKA GROUP STK Geliştirme Hizmetleri olarak alanında uzman ekibimizle tüm dernek ve vakıf yöneticilerinin yanında yer almaktayız. İktisadi işletme kuruluşu yapmak ve gelir elde etmek istiyorsanız, danışmanlarımızı arayıp detaylı bilgi alabilirsiniz.
İktisadi İşletme Kuruluş Süreci
- Dernek tüzüğünde iktisadi işletme kurulabilir maddesi yer almalıdır. Bu madde yok ise tüzük değişikliğine gidilip gerekli eklenme yapılır.
- Yönetim kurulu toplanır ve iktisadi işletme kurma iradesine yönelik karar alınır. Bu irade karar defterine işlenir ve yönetim kurulu tarafından imzalanır. Alınacak olan kararda iktisadi işletmenin açık adresi, unvanı, öz sermayesi, yetkilisi, temsilcisi, adresi, bilgileri ve işletme konusuna yer verilir.
- İktisadi işletme kuruluşu ile ilgili kim yetkilisi ise o kişi tarafından MERSİS kaydı yaptırılır. Kaydın onaylanması için 15 günlük bir süre mevcuttur. Süre sonunda iktisadi işletme kuruluşu için talep numarası alınır. Talep numarası ile birlikte başvurusu için Ticaret Odaları ya da bölge temsilcilerine gerekli evraklarla birlikte müracaatta bulunulur.
İktisadi İşletme Kurmak İçin Gerekli Belgeler
İktisadi işletme kuruluşu için mesul müdür ya da yetkili belirlenmiş olsa da, yönetim kurulunun iktisadi işletmeye karşı sorumluluğu devam etmektedir. Tüm kuruluş işlemleri iktisadi işletmenin bulunduğu il Ticaret Odası vasıtasıyla gerçekleştirilir. İktisadi işletme kurmak için gerekli belgeler:
- Derneğin ya da vakfın unvanı, vergi kimlik numarası, merkezi, işletmenin unvanı, ticari ikametgahı, işletmenin açılış tarihi, , sermayesi, gerçek faaliyetinin konusu ve bu konuyu gösterir NACE kodu, işletmeyi temsil edecek kişilerin adı ve soyadı, ikameti, TC numarasının da yer aldığı başvuru dilekçesi doldurulur ve imzalanır.
- İktisadi işletme temsilcileri tarafından doldurulup imzalanmış oda kayıt beyannamesi.
- Türk Ticaret Kanunu madde 40’a göre düzenlenmiş olan imza beyannameleri.
- Vakfın ya da derneğin resmi olarak faaliyette olduğunu gösteren belge.
- Dernek tüzüğünün aslı ve noter onaylı 1 adet örneği.
- Yönetim kurulu tarafından alınmış olan iktisadi işletme kuruluşuna dair karar örneği.
- Eğer kurulacak işletme bir resmi kurumun onayına tabi ise, bu onayı gösteren belge.
- İşletmeyi temsil edecek olan kişilerin TC kimlik fotokopileri, 1 adet fotoğraf.
Yukarıda yer alan belgeler İTO tarafından web sitesinde istenilen belgeler olarak paylaşılmıştır. Bu evraklar Ticaret Odalarına göre artabilir. Ticaret sicil memurları tarafından başvuru evraklarının bir nüshası da ilgili vergi dairesine intikal ettirilir. Vergi dairesine bildirim yapma yükümlülüğü ilgili memura aittir. Dernek tarafından vergi dairesine herhangi bir başvuruda bulunulması gerekmemektedir.
İktisadi İşletme Yönetim Giderleri
Dernekler tarafından işletme hesabına göre defter tutuluyor olsa dahi, iktisadi işletmeler tarafından bilanço usulü defter tutulmak zorundadır. İşletme sıfatı açısından çevre işletmeler ile arasında herhangi bir fark olmaksızın müşavirlik tarafından defterleri tutulur. Ancak kâr aktarımı ya da dernekten iktisadi işletmeye sermaye aktarımı yönetim kurulu kararı ile gerçekleştirilir. Öngörülen iktisadi işletme giderleri ise:
- İktisadi işletme faaliyetlerine yönelik KDV
- Damga Vergisi Bedeli
- 3 ayda bir ödenen geçici vergi
- Muhtasar Vergi
- Yıllık Kurumlar Vergisi
- Muhasebe Ücreti
- Defter Tasdik Ücreti
- Stopaj Ödemesi
- İktisadi İşletme yönetim giderleri
- Personel giderleri
- Temel giderler
Dernek yönetim kurulu üyeleri iktisadi işletmelerden “uzmanlık ücreti” alabilirler. Ancak bu ücret yıllık arizi kazanç miktarını geçemez. 2021 yılı için 43.000 TL olan bu tutar her yıl yeniden değerlendirme oranı tutarında artmaktadır. Ödenecek olan bu ücret iktisadi işletmenin bilançosundan düşülebilir ya da gider pusulası ile derneğe kâr aktarıldıktan sonra ödeme yapılabilir.
İktisadi İşletme Kazanç Aktarımı
İktisadi işletme kurmakla dernekler tacir sıfatı kazanmaktadır. Burada tacir iktisadi işletme olmaz. Bu nedenle işletmenin borçlarından dernek de sorumlu tutulmaktadır. Herhangi bir iflas durumundan alacaklıların ödemeleri dernekten tahsil edilir.
Eğer iktisadi işletme kâr etmişse ve bu tutar derneğe aktarılacaksa, önce derneğin vergi ve stopaj ödemeleri gerçekleştirilir. Ardından aktarılacak tutar derneğe kar payı olarak yazılır. Yönetim kurulu üyelerine kar payı aktarılamaz. Aktarılan bu tutarın stopajı ödendikten sonra derneğe gelir olarak yazılır. İktisadi işletme tarafından derneğe bağış yapılması ya da borç verilmesi mümkün değildir. Bu durum derneğe vergisiz bir şekilde kar payı aktarımı yapılmasına neden olur. Bu gibi usulsüzlüklerde yönetim kurulu üyelerinin doğrudan hukuki sorumluluğu olur. Aktarılacak olan bu kar payında herhangi bir yasal limit yoktur. Belirleme yetkisi yönetim kuruluna aittir.
Dernek Kasasından İşletmeye Sermaye Aktarımı
İşletme tarafından derneğe borç verilemezken, dernek tarafından işletmeye borç vermek mümkündür. Bu işlem idari açıdan sıkıntı yaratmaması için yönetim kurulu kararı ile yapılır. Verilecek borç tutarı ve süresine karar defterine yer verilir. Eğer sürekli para aktarımı var ise, bu durum örtülü sermaye artışını işaret etmektedir. Hukuki açısında bir suç unsuru doğurmamaktadır.
Derneğin İktisadi İşletmeden Hizmet Alması
Dernek tarafından iktisadi işletmeden hizmet alınması mümkündür. Ancak bu durum vergisiz bir şekilde örtülü olarak kar payı aktarımı gibi bir risk doğurabilir. Ya da dernek gelirlerinin usulsüz bir şekilde bireysel kazanç amaçlı dışarı çıkarılmasına neden olabilir. Bu nedenle dernek tarafından işletmeden mal ya da hizmet alınabilmesi için piyasa koşullarına göre fiyat, kalite vb. açıdan avantajlı olmalıdır. Eğer bu fiyatlar arasında büyük bir farklılık görülürse ya da mevcut ise, bunun için transfer fiyatlandırması adı altında vergi alınır.
Dernek Lokalini İktisadi İşletme Olması
Dernek lokalleri isim ve amaç itibari ile iktisadi işletme değildir. Üyelerin sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulurlar. Ancak masrafları çıkarmak için dahi olsa, dernek lokalinde herhangi bir ürün ya da hizmet satışı yapılamaz. Eğer satış yapılacak ise dernek lokalinin iktisadi işletmeye çevrilip, kurumlar vergisi mükellefi olması gerekir.
ELKA GROUP STK Geliştirme hizmetleri olarak bürokratik süreçleri sizler adına tamamlamaktayız. Risksiz ve hatasız bir şekilde iktisadi işletme kuruluşu yapmak için alanında uzman ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.
Yorum Yok